DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU NEDİR?
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), temel olarak dikkat azlığı, aşırı hareketlilik (hiperaktivite) ve dürtüsellikle (aşırı tepki vermek, sonuçlarını düşünmeden tepki vermek) karakterize nörogelişimsel bir sorundur.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), çocukluk döneminin en yayın sorunu olup, ergenlik ve erişkinlik dönemlerinde de sürer, tedaviyle belirgin düzelmeler gösterir.Tedavi edilmediği takdirde kişinin yaşantısının her alanını olumsuz etkilemekte, psikolojik, sosyal, eğitsel sorunlara sebep olmaktadır.
DEHB’NiN ALT TİPLERİ
Temel olarak üç tipe ayrılır.
1.Dikkat eksikliği baskın olan tip
2.Hiperaktif-dürtüsel tip
3.Bileşik tip
Klinikte en sık rastlanan tip bileşik tiptir.
GÖRÜLME SIKLIĞI VE CİNSİYET FARKLILIKLARI
DEHB ne sıklıkta görüldüğü en çok tartışılan konulardan biridir. Oysa birçok ülkede yapılan çalışmalar oldukça sık görülen bir sorun olduğunu kanıtlamaktadır.
Yapılan çalışmalarda DEHB görülme sıklığı %3-10 oranında saptanmıştır.
Ülkemizde bu oran %5 olarak saptanmıştır.
Çocukluk ve ergenlik döneminde DEHB olanların %50’sinin erişkin dönemde önemli belirtilerinin geçtiği görülmüştür. Ancak düzelen belirtiler daha çok hiperaktivite ve dürtüselliğe ilişkin bulgulardır.
Kız ve erkeklerde görülme oranı arasında fark vardır. Ortalama olarak erkeklerde kızlardan 4 kat daha fazla görülür.
DEHB olan kız çocuklarında saldırganlık, davranım bozukluğu, karşı gelme daha az; özel öğrenme güçlüğü ve düşük zeka daha sık rastlanan bulgulardır.
BEBEKLİKTEN ERİŞKENLİĞE SÜREÇ
DEHB bulguları doğumdan başlayarak yaklaşık 12 yaşa değin olan dönem içerisinde ortaya çıkabilir.
En sık fark edilme dönemi 3-5 yaş arasıdır.
Bebeklik;
- Az ve düzensiz uyku
- Yeme sorunları
- Huzursuzluk
- Çok ağlama
- Kolay yatıştırılamama
Okul öncesi dönem;
- Aşırı hareketlilik, olaylara düşünmeden dalma, korku hissetmeme
- Sık kavga ve kazalara yatkınlık
- Söz dinlememe, çok konuşma, sabırsızlık
- Başına buyruk davranma, dikkatsizlik
- İlişki sorunları
Çocukluk;
- Öğrenme güçlükleri
- Dikkatsizlik,
- Ödevlere karşı isteksizlik,
- Sık eşya kaybetme,
- Aşırı hareketlilik,
- Dürtüsel tehlikeli davranışlar, kaza ve yaralanmalar,
- Düşük kendilik algısı
Ergenlik;
- Ders çalışamama,
- Dikkatsizlik,
- Unutkanlık,
- Zamanı organize edememe,
- Gerginlik, huzursuzluk,
- Tehlikeli aktiviteler (Cinsel riskli davranışlar, kavgaya katılma, alkol madde kötüye kullanımı)
- Zayıf sosyal ilişkiler kurma,
- Düşük kendilik algısı,
- Depresif yakınmalar,
- Saldırgan davranışlar sergileme
